Çiçeksiz Bitkiler Hangileridir? Merak Edilenler

Çiçeksiz bitkilerin eski adı ise Cryptogamae’dir. Yunanca bu sözcük gizli-evlenmek sözcüklerinin Yunanca birleşimidir. Gizli üretim gibi karşılık bulmaktadır. Bilinc.NET’te merak edilenlerde bugün çiçeksiz bitkiler konusunu ele alıyor olacağız. İlkokulda Fen Bilgisi ve lisede Biyoloji dersinin konusu olan bu bilimsel soru, aslında hepimizi ilgilendiriyor. Ekolojik dengelerin oynadığı dünyamızda, her bilinçli birey doğanın dengesini iyi bir şekilde kavramalıdır. Çiçeksiz bitki nedir? Çiçeksiz bitki olarak tanımladığımız bitkiler, hiç çiçek vermeyen bitkilerdir. Açık tohumlu olarak bilinenlerinde bazı çiçekli bitkiler tohum üretebiliyor iken diğerleri spor üreme gerçekleştirirler. Çiçeksiz bitkiler hangileridir? En bilinen türleri arasında yosunlar, algler ve eğrelti otları bulunur.
Çiçekli bitkiler tozlanmaya ve polenlerine güvenirken çiçeksiz bitkiler için aynı şeyleri söylemek mümkün olmayacaktır. Kendi ayakları üzerinde durmayı başaran çiçek vermeyen bitkilerin ise sporlarını dağıtmaları üreme konusunda onlara güvence sağlar.
Burada aynı zamanda bir yol ayrımına da giriyoruz. Çiçeksiz bitkiler de kendi içerisinde gruplara ayrılıyor. Bunlar; çiçeksiz tohumlu bitkiler ve çiçeksiz tohumsuz bitkiler ‘dir. Gelin aşağıda daha fazla bilgiye göz atalım.

1.Çiçeksiz Tohumlu Bitkiler
Gymnospermler olarak adlandırılan bu bitki türü, açıkta kalan bir tohum vasıtasıyla çoğalır. Kapalı bitki türlerinde çoğu çiçekli bitki, bir yumurtalık ve meyve içine alınmış tohumlara sahip iken açık tohumlularda bir örtü bulunmaz. Hatta bu sebeple çıplak tohumlular olarak adlandırılırlar.

a.İğne Yapraklılar

Kozalaklı ağaçları bilmeyen yoktur. Özellikle Karadeniz Bölgesi’nde gördüğümüz bu odunsu bitkiler, çoğunlukla ağaçlardan oluşur. Kozalakların üzerindeki tohumlar tozlaşır ve yayılır.

İğne yapraklılar arasında;

-Ardıç
-Sedir
-Çamlar
-Karaçam
-Kızılçam (Servi)

bitkiler yer alır.

b.Yalancı Palmiye (Cycad)

Cycad bitki türünde, palmiye görüntüsü bulunan ağaçları görebiliriz. Kozalak verirler ve yalancı palmiyeler olarak da adlandırılırlar. Tropikal iklimlerde bulunurlar. Eğrelti otlarıyla da aralarında bir benzerlik bulunur.

c.Mabet Ağacı (Ginkgo)

Çin’de vahşi doğada yetişen ve dünya çapında ekilen bu bitkinin erkek bölümü polen üreten küçük kozalaklara sahipken, dişiler tozlaştıktan ve döllendikten sonra ortaya zehirli bir koku bırakan tohumlar üretir.

d.Gnetophytes

Geniş çeşitliliğe sahip olan ve tümünün içinde şu taşıyan bir ağ bulunan bitki türüdür. Yaklaşık olarak 70 tür içerimektedir. Gentofit çiçekli olmayan bitkilere örnek olarak Ephedra ve Gnetum bitkileri verilebilir. Gnetumların kabuklu yemiş benzeri tohumları oluşur.

2.Çiçeksiz Tohumsuz Bitkiler
Çiçeksiz tohumlu bitkilerden farklı olarak bu türe ait tüm bitkiler spor ile üreme gerçekleştirirler. Tohum üretmezler. En çok bilinenleri arasında eğrelti otları, yosunlar ve ciğerotları bulunuyor. Çiçeksiz bitkileri öğrendiğimiz biyoloji derslerinde en çok örneklerini gördüğümüz bitkiler bunlardır. Çiçeksiz tohumsuz bitkiler için bilinen örnekler:

a.Eğrelti Otları

Eğrelti otları, oldukça yaygın bir bitki türü olarak karşımıza çıkıyor. Bir gövdesi, yaprağı ve kökü olan damarlı bitkilerdendir. Eğrelti otlarına ormanlarda rastlamak mümkündür. Eğrelti otlarının toprak ve hava kalitesini iyileştirmek için de yetiştirildiği biliniyor. Peyzajda kullanılabilir veya evlerde süs bitkisi olarak da kullanıldığına tanık olabiliriz. Bazılarının bitkiyi yiyebildiği de biliniyor. Prothallus adı verilen fotosentetik bir yapıya dönüşen sporlar üretmektedirler.

b.Yosunlar

Yosunları nemin olduğu her bölgede görebiliriz. 12.000 yosun türü bulunmaktadır ve düşük ışıklı bölgelerde yetişirler.

c.Psilotaceae

Devoniyen döneminden kalma olduğu iddia edilen Psilotaceae, Whisk Ferns olarak da biliniyor. Psilotum ve Tmesipteris gibi küçük bitkilerdir.

d.Ciğerotları

Ciğerotları canlı bir yeşil görünüme sahiptir ve yosunları andırırlar. Düzleşmiş gövdelere sahiptir, kayalarda ve yerlerde büyürler. Bzılarının su havuzlarında büyüdüğünü de görebiliriz. Nemli bölgelerde bulunurlar ve dünya çağında yaklaşık 8500’ü aşkın türü bulunur. Bazılarının kuru iklimlerde yetiştiğini, nadiren de olsa görebiliriz.

e.Göbek Yosunları (Kulüp Yosunları)

Tropikal bölgeler, bu yosunların birincil lokasyonudur. Kuzey ormanlarında görülebilirler. Yaprak dökmeyen ve iğneye benzer, kümelenmiş yapraklardan oluşmaktadır.

f.Boynuzotları – Hornworts (Seratofilum)

Nemli ortamlarda görebileceğimiz boynuz otları, ağaç arkalarında ve tarlalar gibi birçok yerde büyüyebilirler. Küçük ve kısadır. Daha önceleri yosun ve ciğerotları ile aynı grubun parçalarıydılar.

g.Atkuyruğu

Sulak bölgelerde yetiştiği biliniyor. Saplarının etrafında küçük yapraklar bulunuyordu. Herhangi bir yerde büyüyorlardı.

Çiçeksiz bitkiler iki yolla çoğalmaktadır. 2 gruba ayrılan bu bitkiler, tohumla veya sporla çoğalabilmektedir.

Sporla üreyenler: Sporla üreyen çiçeksiz bitkiler, çok sayıda spor salgılayarak çoğalırlar. Sporlarının etrafa dağılabilmeleri için rüzgâra ihtiyaçları bulunuyor. Aynı zamanda sporların nemli bir ortama düşmesi gerekir. Rüzgarla veya diğer yollarla yaprakların altında bulunan sporlar, olgunlaştıklarında patlar ve koyu kahverengi, toz benzeri bir maddenin açığa çıktığı görülür. Bu madde, nemli toprak ile temas ettiğinde üreme süreci başlar. Işık ve sıcaklık da ideal seviyeye ulaştığında bitkilerin tekrar oluştuğunu görebiliriz. Bu örneği eğrelti otu üzerinden verdik.

Tohumlu üreyenler: Tohumları çıplak bir konumdadır. Böcekler ve rüzgâr yoluyla tohumları dağılan bitkilerdir. Kozalakların içine gizlenen tohumlar bulunur. Erkek ve dişi kozalaklardan söz edebiliriz. Rüzgar tarafından üflenen polenler (erkek hücreleri) polen dişi kozalakların üzerine geldiğinde dişi yumurta hücrelerinin döllendiğini görürüz. Bu yumurtalar tohuma dönüşür ve olgunlaşma tamamlandığında dişi koni açılır. Düştükleri yerlerde filizlenen kanatlı tohumlar görülür. Dişi koninin içinde olgunlaşan tohumlar daha sonra tohumları serbest bırakmak için açılır. Böylece üreme ve çoğalma gibi süreçler gerçekleşir.

Uzun bir süre önce dünyayı eğrelti otlarının yönettiğini söyleyebiliriz. İnsanlar yaşam alanlarını gasp etmeden önce birçok bitkinin dünyaya egemen olduğunu söyleyebiliriz. Şimdilerde ise daha çok tropikal yerlerde görebiliriz. Karada ve suda yaşayanları bulunur. Karada yaşayanlar da nemli bölgeleri severler.

Bilgi Edinilen Kaynaklar: https://examples.yourdictionary.com/ ,  https://en.wikipedia.org/ , https://www.factmonster.com/