Gaslighting Nedir?
Mevcut toplumsal düzen içerisinde, biz kadınların maruz kaldığı binlerce farklı baskı çeşidinden birisi olan Gaslighting , adını da tam olarak bir erkeğin bir kadına uyguladığı sistemli manipülasyonu konu edinen bir tiyatro oyunundan alır. Daha sonra bir filmin de konusu haline gelen bu durum, üretim ilişkilerinin ağını genişletmesiyle beraber özellikle beyaz yakalı kadınlara, iş yerlerinde de uygulanır hale gelmiştir. Sürekli olarak, sistematik biçimde yaptığınız işlerin değersizleştirildiği; karakterinizin “doğru” olmadığının empoze edilmeye çalışıldığı ve pek çok kadının büyük yıkımların altında kalmasına sebep olan Gaslighting; günümüz ilişkilerinde çok daha sık karşılaşılır hale gelen bir psikolojik baskı biçimidir. Şayet böylesi bir manipülasyona ve şiddete maruz kalıyorsanız, eminiz ki Gaslighting nedir ? sorusunun yanıtı, aradıklarınız için yeterli olmayacaktır. Gelin birlikte, Gaslighting belirtileri nelerdir? Göz atalım.
Gaslighting Belirtileri Nelerdir?
Kıyafetinizi düzeltmek, makyajınızı tazelemek veya nasıl göründüğünüze bakmak için aynanın karşısına geçtiğinizde kendinizde yüzlerce kusur buluyorsanız; bu kusurların gerçek olup olmadığını araştırma ihtiyacı duyabilirsiniz. Bu aşama, aslında Gaslightingin farkına varma aşamasıdır. Fakat pek çok kadın, bu adıma değil varmak, yaklaşmaya dahi yakın değildir. Çünkü bu denli ince çizgileri olan bir manipülasyonun tespit edilmesi oldukça zordur. Önce Gaslighting nedir? diye kafanızı kurcalayan soru, Gaslighting belirtileri nelerdir? şekline dönüşecektir.
Eskiden çok iyi yaptığınızı düşündüğünüz bir işi, artık beğenmiyor musunuz? Üzerinize çok yakışan o çiçekli elbise, eskisi gibi sizi şirin göstermiyor mu? Kahkaha atmayı, kocaman harflerle gülmeyi eskisi gibi beceremiyor musunuz? Hatta sesiniz, eskisinden daha mı cılız?
Kadınların karakteristik özellikleri, toplumsal yapıdan ayrı düşünülemez. Çoğu zaman, küçük yaşta, ailede başlayan Gaslighting bir diğer adıyla şiddetli manipülasyon; sizi kontrol altına almak, itaat eder konuma getirmek için bilinçli veya bilinçsiz uygulanır. Bu sistematik baskı, bir süre sonra kafanızın içinde size çirkin, beceriksiz, kötü biri olduğunuzu söyleyen bir sese dönüşür. Bu ses öyle kuvvetlidir ki, minik bir umudun yeşermesine dahi müsaade etmez.
Etrafınızda size sürekli, size dair olumsuzluklardan bahseden biri varsa veya aşağıdaki belirtilerden bir kısmını kendinizde görüyorsanız; Gaslighting nedir? ve Gaslighting belirtileri nelerdir? sorularının yanıtlarına hızlıca göz atmanızda fayda var. Çünkü kafanızın içindeki sesi, sizden başkası duyamayacağı gibi bu konuda en büyük yardımcınız da kendinizden başkası olamayacaktır.
- Yüksek sesle konuşamama
- Sürekli uyku hali
- Giydiklerinizi kendine yakıştıramama
- Sürekli “başarısız olacağım” hissi
- Her adımı bir başkasına danışma ihtiyacı duyma
- Sık sık güzel olup olmadığını sorgulama
- Daha önce en doğrusunu bildiğinizi düşündüklerinizden artık emin olamama
- Biriyle birlikte olmadıkça doğru insan olunamayacağı fikri
- Kararlarınızı sürekli sorgulama
- Kendini yalnız, yetersiz ve güçsüz hissetme
- En ufak hatalar için dahi sürekli özür dileme
- Yaptığınız her şeyi sorgulama
Gaslighting Örnekleri
Biz kadınların çocuk yaştan itibaren aile içinde maruz kaldığı Gaslighting örnekleri , aslında sayılamayacak kadar çoktur. Çoğu zaman tespit edilmesi, bir yargının doğru olup olmadığının saptanabilmesi ancak sağlıklı bir düşünme yöntemiyle mümkündür. Fakat Gaslighting tam olarak sağlıklı ve objektif düşünebilme yetinizi elinizden almak üzere uygulanır. Sizin adınıza kararları alan, sizin giydiklerinizi belirleyen, nerede ne yapacağınıza hüküm getiren her cümle; bu sistemli ve şiddetli manipülasyon haline işaret eder noktaya gelebilir. Gaslighting örneklerini, üç farklı başlıkta incelemek mümkündür.
- Aile İçi Gaslighling örnekleri
“Sınıftakilerin hepsi yüksek puan almış, bir tek sen düşük puan almışsın”
“Arkadaşın x, daha çok çalışıyor sen çok tembelsin”
“Sen tek başına karar veremezsin”
“Senden başka böyle davranan var mı? Sen normal bir çocuk değilsin”
- Çalışma Ortamında Gaslighting Belirtileri
“Bugüne kadar hiç işe yaramadın”
“Hiçbir projen düzgün değil”
“Ben olmasan çoktan kovulmuştun”
“Hep aynı hataları yapıyorsun”
- İkili İlişkilerde Gaslighting Belirtileri
“Her şeyi abartıyorsun”
“Sürekli kilo alıyorsun/veriyorsun, çok çirkin oldun”
“Benim yanımda başkalarıyla konuşma”
“Hiçbir işi beceremiyorsun”
“Bu etek/elbise/pantolon seni çok çirkin gösteriyor”
“Kendine bakmıyorsun”
“Doğru kararlar alamıyorsun”
“Sen delisin/hastasın/takıntılısın”
İkili ilişkiler, özellikle günümüzde Gaslighting örnekleri ile doludur. Çoğu zaman başlı başına bu tespiti yapabilmek için uygun zemin oluşmasa da pek çok kadın bu belirtilere göz attığında, bu tarz cümlelerin kendisine muhakkak en az bir kez kurulduğunu fark edecektir. Öte yandan ikili-romantik ilişkiler söz konusu olduğunda yalnızca sözel belirtiler aramak eksik kalacaktır. Zira Gaslighting nedir? sorusunun yanıtı yalnızca söylemlerle açıklanamayacak denli geniştir. Davranışsal Gaslighting belirtileri ise şöyledir.
Partnerinizin;
- Sürekli küçük yalanlar söylemesi, tespit ettiğinizde yalan olduğunu kabul etmemesi. Doğrusunu kanıtladığınızda size haklı gerekçeler sunmaya çalışması
- Hemcinslerinizi, ilgi alanınızda yer alan kişileri, iş ortamınızı ve yaptığınız işi, giydiklerinizi giyen kişileri sürekli olarak aşağılaması ve bu kişilere hakaret etmesi. Bu durumu üzerinize alındığınızda sizi çok alıngan olmakla suçlaması
- Yaptığınız yemeği, saçınızı, vücudunuzu, hobilerinizi vs. kötülemesi ve/veya bunların işe yaramaz olduğunu söylemesi
- Kalbinizi kırdığını belirttiğinizde sizi çok kırılgan, çok alıngan, çok ağlayan, her şeyi çok abartan biri ilan etmesi ve hatta bazı sorunlara yaklaşımınızda sizi deli veya hasta olmakla suçlaması
- Sizi yanlış yaptığınıza, düzensiz ve sorumsuz olduğunuza ikna etmek için bilinçli bir şekilde manipülasyon yapması; örn. Eşyaların yerini değiştirmek, olmayan bir şeyi varmış gibi söyleyip sizden yanıt beklemek vb.
İkili ilişkilerde sık görülen Gaslighting örneklerini, iş yerinizde veya ailenizde de görmeniz elbette mümkün. Fakat en yoğun halini, partnerinizle yaşayacağınız açıktır.
Gaslighting ile Nasıl Baş Edilir?
Gaslighting gibi sistematik, uzun süreli manipülasyonlar fark edilmesi en güç durumlardır. Bu durumun bilincine vardığınızda ilk iş, uygulayıcı ile aranıza mesafe koymaktır. Eğer bu mümkün değilse; iş veya ev ortamında maruz kalıyorsanız, profesyonel bir destek almanız oldukça önemlidir. Zira Gaslighting maruziyeti, zaten size bu sorunu tek başına çözemeyeceğiniz fikrini aşılamış durumdadır. Bu nedenle önce, kendinize duyduğunuz güveni tazelemek adına sağlıklı ve objektif gözlerden kendinize yeniden bakabilmeyi öğrenmeniz gerekir.
Kimler Gaslighting Yapar?
Biz kadınların her alanda maruz kalabildiği bu sistematik baskı, pek çok farklı kişiden doğru bize yönelmiş olabilir. Gaslighting örneklerinin en sık görüldüğü yer evliliklerdir. Erkek eş, sizi kontrol altında tutmak adına bu tarz eylemlere başvurabilir. Pek çok kadın, aldatan eşlerinin kendilerini aldatmakla suçlaması suretiyle manipüle edilmektedir. İş yerinizde üstünüz, sizin emeğinizden faydalanmak ve övgüyü kendisine almak amacıyla sizi sindirmeyi Gaslighting uygulayarak deneyebilir. Üstelik bu size, kadın veya erkek fark etmeksizin patronunuzdan doğrudan da gelebilir. Aile, toplumun en küçük yapısı, Gaslightingin doğduğu yerdir. Anneniz veya babanız, size kendi kararlarınızı alamayacak kadar beceriksiz olduğunuzu hissettirebilir. Bu, çoğu zaman “korumak” adına iyi niyetle yapılsa da maalesef sonuçları, Gaslighting olduğu gerçeğini değiştirmeyecektir.
Genel anlamda bakıldığında Gaslighting uygulayıcıları; sizi kontrol altında, kontrolü ise elinde tutmak isteyen kişilerdir. Kadınları kontrol altında tutma isteğinin toplumsal temeli, elbette bu durumda oldukça etkilidir. Fakat hiçbir koşul, Gaslightinge maruz kalmanızı haklı veya meşru gösteremez. En ufak bir şüphe duymanız durumunda hızlıca profesyonel bir destek almaya yönelmeniz, mental sağlığınız açısından oldukça kritiktir.
