Maddenin Halleri ve Maddenin Özellikleri Nelerdir?

Maddenin halleri nelerdir? Fen bilimleri dersinin başlıca konularından olan maddenin halleri; katı, sıvı ve gaz olarak biliniyordu. Daha sonra fizikçiler başka koşulları test etmiş olmalılar ki bu üçlüyü yalnız bırakmayacak olan birkaç madde hali daha keşfettiler. Katı, sıvı ve gazın dışında potasyum zincirinin eriyen fazı ile ortaya çıkan maddenin diğer halleri;
–Plazma: Aşırı ısıtılmış bir gaz formu olarak tanımlanmaktadır. Atom çekirdeğinin elektronlarından ayrılır ve elektrik ve manyetik alanlardan etkilenir.
(ki bu maddenin halleri 3. Sınıf ve maddenin halleri 4. Sınıf konularınız. Aynı zamanda maddenin halleri 9. Sınıf kimya dersinde de karşımıza çıkacaktır.)
–Bose-Einstein Yoğuşması: Mutlak sıfıra yakın sıcaklıklarda oluşmaktadır. Tüm atomlar tek bir parçacık gibi davranmaya başlarlar.
–Süperiletken: Belirli metaller düşük sıcaklıklarda soğutulduğunda eldi edilen bir durumdur. Elektrik, direnç göstermeden bunların içinden geçebilir.
–Süperakışkan: Sürtünme olmadan akabilmesi için mutlak sıfıra yakın bir soğutma işlemine tabii tutulur. Hatta bir kabın kenarlarına tırmanıp dışından damlayan bir sıvıdır.
–Dejenere Madde: Sadece beyaz cücelerde ve nöron yıldızlarında elde edilen aşırı yüksek basınçlar altında bulunan maddenin halidir. Aslında iki tür ölü yıldızdır.
–Kuark-gluon Plazması: Protonların ve nötronların, güçlü kuvveti taşıyan gluon adı verilen parçacıklar arasında serbestçe hareket edebilen kurucu kuarklarında çözündüğü durumdur.

Maddenin halleri bu şekilde sıralanırken Colorado üniversitesinin güzel bir uygulaması bulunuyor. Bir nevi online deney yapmanızı sağlayan bu simülasyon oldukça etkileyici! Denemek isteyenler için;

https://phet.colorado.edu/sims/html/states-of-matter/latest/states-of-matter_en.html

Maddenin halleri yukarıda oldukça detaylı bir şekilde açıklansa da hala temelde 3 halini izliyoruz. Bunlar katı, sıvı ve gaz. Su, buza dönüştüğünde hala s mudur? Cevabın evet olduğunu siz de biliyorsunuz!  Katı maddenin özellikleri , sıvı maddenin özellikleri ve gaz maddenin özellikleri ve aşağıdaki gibidir:

Katı Maddenin Özellikleri

Katı maddenin özellikleri aşağıdaki gibidir:

-Katıların belirli bir şekilleri ve hacimleri bulunur.
-Şekillerinde dışarıdan bir etki olmadıkça değişme olmaz. Ancak boyutları sebebiyle bazı istisnai durumlar bulunur. Tuz ve şeker gibi örnekler bunlardan ikisidir.
-Kar,buz ve dolu suyun katı hallerindendir.
-Akıcı değildirler.
-Katı maddeler şekil alabilme özellikleri sebebiyle cisim olabilirler.
-Tanecikleri arasındaki boşluklar çok azdır ve bu sebeple sıkıştırılamazlar.
-Parçacıklar sabit eksenler etrafında titreşir.
Tüm bunlardan yola çıkara sıvı civa hakkında bir örnek vermek yerinde olacaktır. Sıvı civayı -39 C derecelik donma noktasına kadar soğutmamız halinde ve doğru basınç koşullarını sağlarsak, tüm sıvı parçacıkların katı hale geçtiğini görebiliriz. Oda sıcaklığına tekrar getirildiğinde ise civanın uzun süre katı halde kalamayacağını görmüş oluruz. Sıvı formuna dönecektir.

Sıvı Maddenin Özellikleri

Sıvı maddenin özellikleri merak edenler için aşağıdaki gibidir:

-Sıvıların belirli bir şekli bulunmamaktadır. Bulundukların kabın şeklini alırlar.
-Belirli bir hacme sahiptirler.
-Katılara oranla tanecikleri daha hızlı, gazlara oranla ise daha yavaş hareket ederler.
-Sıcaklığın artması ile birlikte moleküllerin hareketinin arttığını görebiliriz.
-Bulundukları kabın şeklini almaları titreşim ve öteleme hareketi ile mümkün olur.
-Sıvıların akmaya karşı göstermiş olduğu dirence viskotize adı verilmektedir.
-Parçacıklar birbiri üzerinde hareket etmekte serbest olsalar da birbirlerini çekme eğilimi gösterirler. Bir su damlacığının diğer su damlacığı ile birleşmesi buna örnek olabilir.

Cıva metali, bir istisnadır. Benzerlerinden farklı olarak oda sıcaklığında sıvı halde bulunur. Oda sıcaklığında sıvı olarak bilinen tek metaldir. Sıvılarda bulunan kendine yapışma özelliğine sahiptir. (Yüzey gerilimi) Yüzey geriliminin yüksek olması, onu benzersiz kılan özelliklerden bir tanesidir.

Gaz Maddenin Özellikleri

Gaz maddenin özellikleri nelerdir? Aşağıda özelliklerine dair maddeleri bulabilirsiniz:

-Belirli bir şekle sahip değildirler, bulundukları kabın şeklini alırlar.
-Kesin bir hacimleri bulunmamaktadır.
-Parçacıklar birbirlerini çok az veya hiç çekmeden serbest bir şekilde hareket ederler.
-Yüksek oranda sıkıştırılabilirler.
-İçerisinde bulundukları kabı tamamen doldururlar.
-Elle tutulur ve gözle görülür değildirler. Varlıklarını hissederiz.
-Katıların taneciklerine göre daha hızlı hareket ederler.
-Uçucu özellikleri buludur.
-Sıkıştırıldıklarında hacimlerinde küçülme meydana gelir.
-Oksijen, kardondioksit, helyum ve azot gaz maddenin hallerine örnek olarak verilebilir.

Maddenin en düzensiz hali gaz halidir. Taneciklerin arasındaki boşluk ve serbest hareketleri bunun bir göstergesidir.

Maddenin sıvı ve gaz olmayan hali katıdır.

Maddenin halleri ve özellikleri hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç duyuyor iseniz, lütfen bize yazmayı unutmayın! İçerikte bir hata olduğunu düşünüyorsanız bildirebilirsiniz…

Bilgi Edinilen Kaynaklar
 
1) https://www.nationalgeographic.com/science/article/new-phase-matter-confirmed-solid-and-liquid-same-time-potassium-physics