Obsesif Kompülsif Bozukluk (OKB) Nedir?
Obsesif kompülsif bozukluk, kişinin takıntılı düşünceler ve bunları durdurmak için gerçekleştirilen tekrarlayıcı, zorlayıcı davranışlarla karşı karşıya kaldığı bir mental sağlık durumudur. Obsesyonlar, genellikle kişi için anlamsız ve kontrol edilmesi zor olan düşünceler veya imgelerdir. Kompülsiyonlar ise bu obsesif düşünceleri hafifletmeye yönelik tekrarlayan davranışlar veya zihinsel eylemlerdir. Obsesif kompülsif bozukluk belirtileri genellikle genç yetişkinlik döneminde başlamakta, ancak çocukluk döneminde de görülebilmektedir. Zamanla, eğer tedavi edilmezse, bu belirtiler daha şiddetli hale gelebilmekte ve kişinin sosyal, iş veya okul hayatını ciddi şekilde etkileyebilmektedir.
Bu mental durum ile ilgili en çok merak edilen konu, tekrarlayan bazı durumların ve takıntılı düşüncelerin, OKB’den kaynaklanıp kaynaklanmadığı sorusudur. Günümüzde pek çok kişi; ütüyü fişten çekip çekmediğini, kapıyı kilitleyip kilitlemediğini veya alarmı kurup kurmadığını, yoğun bir şekilde düşündüğünde, bu tarz bir sorun ile baş başa olup olmadığını merak eder hale gelmektedir. Peki, fazla tedbirli olmak nedir ve obsesif kompülsif bozukluk nedir; bunlar arasındaki fark neye işaret etmektedir diye sorulduğunda, yanıt oldukça basittir. OKB durumunda; tekrar eden önleyici davranışlar, beynin bu olumsuz durumu düşünmesine engel olamamaktadır. Yani, OKB belirtileri gösteren bir kişi; ütüyü fişten defalarca çekmiş olmasına karşın, hala çekmemiş olduğunu düşünmeye devam etmektedir. Bu sebeple tedbirlilik hali birkaç kez kontrol ile çözülebilir olsa Obsesif kompülsif bozukluk bilişsel davranışçı terapi gibi tedavi süreçleri gerektirmektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nasıl Geçer?
Obsesif kompülsif bozukluk tedavisi, bir kombinasyon halinde, ilaç tedavisi ve psikoterapiden oluşmaktadır. İlaç tedavisinde genellikle serotonin geri alım inhibitörleri olan SSRIs, kullanılmaktadır. Bilişsel davranışçı terapi yani özellikle maruz bırakma ve tepki engelleme tedavisi, obsesif düşüncelerin ve kompülsif davranışların kontrol altına alınmasına yardımcı olan en etkili psikoterapi yaklaşımıdır. Tüm bunlar, kişinin obsesyonlarına maruz kalmasını ve ardından kompülsif tepkilerini engellemeyi öğrenmesi süreci demektir.
Obsesif Kompülsif Bozukluk (OKB) Çeşitleri
Obsesif kompülsif bozukluk çeşitleri, obsesif düşüncelerin ve kompülsif davranışların doğası ile belirlenmektedir. Kontrol obsesyonları ve kompülsiyonları, bir şeyin yanlış gitmesi korkusuyla; temizlik obsesyonları ve kompülsiyonları, düzensizlik korkusuyla; zarar veya şüphe obsesyonları ve kompülsiyonları ise genellikle sevdiklerine zarar verme veya hata yapma korkusu ile ilgilidir.
- Temizlik ve Hijyen: Bu tür OKB taşıyan bireyler; genellikle mikropların, enfeksiyonların veya hastalıkların korkusu nedeniyle aşırı temizlik veya dezenfeksiyon eylemlerinde bulunmaktadır.
- Kontrol: Bu OKB türünde bireyler, genellikle tehlike veya felaketle ilgili takıntılı düşüncelere sahip olup beyinleri tarafından, belirli eylemleri tekrar tekrar kontrol etmeye zorlanmaktadır.
- Simetri ve Düzen: Bu bireyler, nesnelerin mükemmel bir düzen veya simetri içinde olmasına ihtiyaç duymaktadır. Eğer bu düzen bozulursa, yoğun bir rahatsızlık hissi yaşamaktadırlar.
- Toplama: Toplama OKB’si olan bireyler, gereksiz nesneleri atamamakta veya dışarıdan toplamaktadırlar. Bu nesnelerin, önemli olduklarına veya ileride gerekli olacağına dair bir inançları vardır.
- Zarar: Bu tür bir OKB’ye sahip olan bireyler, kendilerine veya başkalarına zarar verme korkusuyla takıntılı düşüncelere sahip olabilmektedir. Bu tür düşünceler istenmemekte ve düşüneni derinden rahatsız etmektedir.
- Dini (Skropülözite): Bu tür bir OKB taşıyıcısı bireyler, dini kurallara uyma veya günah işleme korkusuyla takıntılı düşüncelere sahip olabilmektedir.
Obsesif Kompülsif Bozukluk Tedavisi Var mı?
Obsesif kompülsif bozukluk, tedavisi bulunan bir hastalıktır. Bilişsel davranışçı terapi, obsesif düşünceleri ve kompülsif davranışları yönetmeyi öğrenmeye yardımcı olacak bir dizi işlem içermektedir. Ancak, tedavi süreci genellikle uzundur ve kişinin bu süreçte sabırlı olması ve tedaviye devam etmesi gereklidir.
Obsesif Kompülsif Bozukluk Genetik mi?
Bazı araştırmalar, obsesif kompülsif bozukluk taşımanın, genetik bir durum olabileceğini göstermiştir. Ancak çevresel faktörler ve kişinin yaşam deneyimleri de bu problemin edinilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle OKB’nin ortaya çıkışı; genetik ve çevresel faktörlerin kombinasyonundan kaynaklanabilmektedir.
Obsesif Kompülsif Bozukluk Kitap Önerileri
Düzeyleri her bireyde farklı görülen OKB belirtileri, ortaya çıkmaya başladığında fark edilirse, tedavi süreci çok daha sağlıklı olabilmektedir. Bunun için bazı durumlara karşı takıntı düzeyinde fikirler besleyenlerin; obsesif kompülsif bozukluk kitap, makale ve yayınlarını takip etmeleri, kendilerindeki durumun farkındalığını sağlamalarına yardımcı olabilmektedir.
Aklınızdaki Canavar – Özgür Bolat: Özgür Bolat tarafından yazılmış olan bu kitap, OKB ve benzeri zihinsel rahatsızlıkları anlamaya yönelik bir kılavuz niteliği taşımaktadır. Kitap, obsesif kompülsif bozukluğun psikolojik ve biyolojik kökenlerini derinlemesine incelemekte, okuyucuya bu rahatsızlığı daha iyi anlama araçları sunmaktadır.
Düşünmek: Yeni Bilinç Bilimine Giriş – Jose Luis Bermudez: Bu kitap, düşünce süreçlerinin ve zihinsel hastalıkların, özellikle de OKB’nin, nasıl çalıştığını anlamaya yönelik bir dizi açıklamadan oluşmaktadır.
Obsesif Kompülsif Bozukluk: Çaresiz Değilsiniz – Volkan Aykut: Bu kitap, OKB hastalarının ve hasta yakınlarının, yaşadıkları zorlukların anlaşılmasına yardımcı olacak bilgiler içermektedir.
Sakin Olun ve Devam Edin – David D. Burns: Dr. David D. Burns’ün yazdığı bu kitap, bilişsel terapi konusunda klasik bir kaynaktır. OKB ve diğer zihinsel sağlık sorunları için çözümler ve stratejiler sunmaktadır.
Kafamı Boşaltamıyorum – Ahmet Çınar: OKB’nin belirtileri, nedenleri ve tedavi yaklaşımları hakkında detaylı bilgiler veren bu kitap, OKB hastaları ve hasta yakınları için yol gösterici bir kaynaktır.
