Tükenmişlik Sendromu Nedir?

Tükenmişlik sendromu nedir ? Kendinizi hayatın bir noktasında tükenmiş hissettiğiniz, hayattan ve yaşamdan zevk alamadığınız durumlarda bu durum bir psikolojik rahatsızlığa dönüşüyor olabilir. Oldukça sinsi bir şekilde yol alan tükenmişlik sendromu, iş yaşamının ve stresli yaşam biçiminin kaçınılmaz sonlarından biridir.
Tükenmişlik sendromu ; ilk kez 1974 yılında stres, kronik yorgunluk ve madde bağımlılığının anlaşılması gibi konularda uzman olan Amerikalı Psikolog Herbert Freudenberger tarafından tanımlanmıştır. “Başarısız olma, yıpranma, enerji ve gücün azalması veya tatmin edilemeyen istekler sonucunda bireyin iç kaynaklarında meydana gelen tükenme durumu” [1] demektir.
Günümüzde en yaygın tanım ise Amerikan sosyal psikolog Christina Maslach tarafından yapılmıştır. “İş gereği yoğun duygusal taleplere maruz kalan ve sürekli diğer insanlarla yüz yüze çalışmak durumunda olan kişilerde görülen fiziksel bitkinlik, uzun süreli yorgunluk, çaresizlik ve umutsuzluk duygularının, yapılan işe, hayata ve diğer insanlara karşı olumsuz tutumlarla yansıması ile oluşan bir sendromdur” [2] Kişinin duygusal anlamda tükenmesi sonucu oluşan bu durum, herhangi bir işi yaparken de zorlanmanıza sebep olabilir. Bedensel şikâyetler de bu durumu izlemektedir. Verebileceğinizden fazlasını vermeye çalıştığınızda ve iş hayatı için fazla fedakârlık yapma durumunda da bu durum yavaş yavaş kendini göstermeye başlayabilir.

Sizi duygusal ve fiziksel anlamda tüketen bu duygu kendisini hemen göstermiyor. Belirli bir süre sinsice ilerleyerek, kendisini birden gösteriyor. Peki, tükenmişlik sendromu belirtileri neler?

1.Kendinizi aşırı yorgun ve enerjisiz hissediyorsanız,
2.Fiziksel olarak kendinizi tükenmiş hissetme,
3.Yaptığınız işten soğuyorsanız,
4.Dikkat dağınıklığınız artıyor,
5.Özgüveninizde azalma oluyorsa,
6.Son zamanlarda unutkanlık ve dalgınlık yaşıyorsanız,
7.Karamsız hissetme,
8.Duygusal olarak tükenmiş hissetme,
9.Olumsuz düşüncelerin artması,
10.Umutsuzluk hissinin oluşması,
11.Basit işleri yaparken zorlanma,
12.Değersizlik hissi baş gösteriyorsa,
13.Uyku problemleri yaşıyorsanız

Tükenmişlik sendromu yaşıyor olabilirsiniz. Bu sebeplerin haricinde de farklı belirtiler görebilirsiniz. Bu belirtiler, her kişi için farklılık gösterebilir. Tükenmişlik sendromu yaşayıp yaşamadığınızı anlamak için bir uzman desteği görmeniz ve size önerilen testlere girmeniz gerekmektedir. Anlaşılması oldukça zordur.

Kendinizi tahammülsüz, nefret dolu ve sosyal ilişkilerinizi zedeleyici duygusal bir çöküntü içerisinde buluyorsanız, bir an önce bu sendromdan kurtulmak için harekete geçmelisiniz. Kadınların erkeklerden daha fazla tükenmişlik sendromu yaşadığı düşünülmektedir. Peki, tükenmişlik sendromu nasıl geçer? Başa çıkma yolları neler?

-Sendromla baş edemediğiniz durumlarda, bir uzmanın desteğini almanız her zaman ilk seçenek olmalıdır.
-Tükenmişlik sendromu ile ilgili yeterince bilgi sahibi olmak, bu durumla başa çıkmanız için daha faydalı olacaktır.
-İnsan olarak sınırlarınızı bilmek ve bu sınırların kabullenilmesi,
-Kendinizi yeterince tanımıyor olmak da buna sebep olabilir. Kendinizi tanıyabilmek ve ihtiyaçlarınızın farkında olabilmeniz gerekmektedir.
-Hobi edinmek ve iş hayatınızda gereğinden fazla aldığınız fedakarlıkları azaltmak,
-İşinizle ilgili beklentileri gerçekçi şeyler üzerine kurmak ve hedeflerinizi buna göre şekillendirmek,
-Mindfulness (bilinçli farkındalık) deneyimlemek,
-Meditasyon yapmak  ve nefes alma egzersizleri yapmak,
-Spor yapmak ve müzik dinlemek gibi rahatlatıcı aktivitelerde bulunmak,
-Stresle başa çıkmak için kendinizi geliştirmek,
-Tatile gitmek,
-Sıradanlıktan uzak bir yaşam biçimi benimsemek  ve hayatınıza renklilik katmak,
-Daha huzurlu bir yaşam biçimini hayata geçirmeye çalışmak,
-Yapacağınız işlerin risklerini ve zorluklarını önceden öğrenmek ve bilgi edinmek,
-İş değişikliği yapmak veya yaptığınız işe ara vermek

Bunların hepsi sizi tükenmişlik hissinden kurtarma yolunda yardımcı adımlar olabilir ancak her zaman bir uzman desteği almak ve buna bağlı olarak size önerilen tedavi biçimlerini benimsemek yararlı olacaktır.

Tükenmişlik sendromunu yenebilmek için yukarıdaki adımları uygulayabilir veya bir psikolog ile daha profesyonel çözümler üretebilirsiniz. 

Bilgi Kaynakları

[1] (Freudenberger, 1974: 159)
[2] (Maslach ve Jackson, 1981: 99)